De barometer voor circulaire economie werd gelanceerd door impulse.brussels en Leefmilieu Brussel, en kadert binnen de maatregel van het Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie (GPCE) voor coördinatie van het begeleidingsaanbod op vlak van circulaire economie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG). Tussen mei en juli 2017 werden 126 reacties ontvangen voor de eerste editie van de barometer voor circulaire economie, wat overeenstemt met 120 Brusselse ondernemingen en ondernemers. De barometer werd verspreid via de netwerken van impulse.brussels, Leefmilieu Brussel en hun partners (BECI, UCM, enz.), en geeft een beeld van de percepties bij ondernemingen die reeds belangstelling hebben voor circulaire economie. Voor de interpretatie van de elementen die hierna voorgesteld zijn, moet rekening worden gehouden met die factor.
Ondernemingsprofiel
Het profiel van de ondernemingen die hebben gereageerd op de barometer weerspiegelt de Brusselse economische structuur. De best sector voor dienstverlening is het best vertegenwoordigd, en 77% van de respondenten is een Zeer Kleine Onderneming (ZKO, met minder dan 10 werknemers). Bovendien is 40% van de respondenten een jonge onderneming van 0 tot 4 jaar oud, terwijl een derde zich in de oprichtingsfase bevindt.
De integratie van circulaire economie bij Brusselse ondernemingen
87% van de respondenten beschouwt circulaire economie als een opportuniteit voor de komende jaren. De voornaamste reden die daarvoor wordt aangevoerd, is behoud van klanten of het verwerven van nieuwe klanten.
89% van de respondenten heeft minstens één actie binnen de context van circulaire economie ondernomen. Een meerderheid van de ondernemingen heeft gewerkt aan recycling van afval, de aankoop van duurzame hulpbronnen, beperking van het energieverbruik en de invoering van korte ketens. Die acties hebben verschillende voordelen opgeleverd, in volgorde van het aantal vermeldingen: beperking van de afvalproductie, behoud van klanten of het verwerven van nieuwe klanten, het bepalen van een nieuwe strategie, beperking van het verbruik van hulpbronnen, beperking van de exploitatiekosten, enz. 34% van de ondernemingen die minder hulpbronnen verbruikten, vermeldt een reductie van meer dan 30% voor het verbruik van grondstoffen.
50% van de ondernemingen die geen acties voor circulaire economie ondernomen hebben, haalt daarentegen het gebrek aan kapitaal voor financiering van hun actie aan als voornaamste reden. De projectoproep Be Circular die in 2016 werd gelanceerd, in 2017 een tweede editie kreeg en opnieuw op het programma staat voor 2018, vormt een eerste antwoord op die problematiek. Het gebrek aan competenties en tijdsgebrek worden ook vaak aangehaald als pijnpunten.
Begeleiding bij het ondernemen van een actie voor circulaire economie
50% van de respondenten kreeg externe hulp, voornamelijk in de vorm van begeleiding of overheidssteun.
Bij de vraag ‘Welke rol speelt de overheid volgens u om de overgang van uw onderneming naar circulaire economie te bevorderen?’, haalden de ondernemingen twee belangrijke acties aan: de evolutie van de regelgeving ten voordele van circulaire economie en steun voor financiering van circulaire projecten.
De rol van de overheid bij de overgang naar circulaire economie
De resultaten van deze eerste barometer zullen worden gebruikt bij de thematische werkgroepen van het coördinatieplatform voor begeleiding bij circulaire economie, om de bestaande steunmaatregelen zichtbaar te maken.
We kunnen reeds de projectoproep Be Circular aanhalen als financiële maatregel voor circulaire economie. Sinds 2016 financiert die oproep de uitvoering van projecten voor circulaire economie met financieringen van 5.000 tot 80.000 euro. Het GPCE voorziet ook twee andere maatregelen:
Een verhoging van de steun voor economische groei voor ondernemingen die een circulaire aanpak voorzien, en toegang voor die ondernemingen tot steun bij rekrutering voor economische excellentieprojecten;
Een fonds voor financiering van ondernemingen die actief zijn rond circulaire economie, en door finance.brussels zal worden georganiseerd.
Daarnaast werd ook een platform gecreëerd om de technische en administratieve obstakels in kaart te brengen en te bepalen welke acties prioritair zijn ter bevordering van circulaire economie.
Enquêtemethode
Deze barometer is tot stand gekomen door een samenwerking van impulse.brussels en Leefmilieu Brussel, en was bestemd voor alle Brusselse reeds bestaande of beginnende ondernemingen. De enquête bestond uit een vijftiental vragen en had de volgende doelstellingen:
De kennis op gebied van circulaire economie evalueren;
Nagaan welke acties voor circulaire economie de ondernemingen hadden ondernomen en welke voordelen ze hebben opgeleverd, of bij gebrek daaraan, inzicht verwerven in de redenen waarvoor geen dergelijke acties konden worden ondernomen;
Evalueren welke perceptie de ondernemingen hebben van het bestaande begeleidingsaanbod voor circulaire economie.
De barometer werd opgesteld aan de hand van een online vragenlijst. De antwoorden werden anoniem verzameld, maar ondernemingen die dit wensten, konden hun ervaringen of opmerkingen vermelden. Ze konden ook hun contactgegevens opgeven, zodat we later contact met hen kunnen opnemen om de ontwikkeling van circulaire economie in het BHG beter te ondersteunen.
Voor de volgende barometer is voorzien om een representatief monster van de ondernemersbevolking van het Gewest te bevragen, en na te gaan of die ondernemingen al dan niet actief zijn rond circulaire economie.
Deze barometer zal in 2018 opnieuw worden uitgevoerd om enerzijds de vorderingen met betrekking tot circulaire economie van de Brusselse ondernemingen te evalueren, en anderzijds na te gaan hoe relevant het bestaande begeleidingsaanbod voor circulaire economie in het Brussels Gewest is.
